Với Tối đen, gần như đêm, tác giả Joanna Bator đã dẫn dụ độc giả vào thế giới do chính mình tạo ra – vừa đau đớn hiện thực, vừa huyền ảo, vừa đẹp đẽ lại vừa tàn nhẫn. Đúng như tiêu đề – đây là một tiểu thuyết ngập tràn bóng tối. Không chỉ vì nhiều sự kiện xảy ra trong bóng đêm, mà còn vì những bí mật không nên được đưa ra ánh sáng. Và vì cái ác - xuất hiện một cách bất ngờ, chỉ có thể tạm thời vô hiệu hóa mà không sao có thể tiêu diệt được. Những kẻ độc ác ấy xuất hiện dưới hình ảnh ẩn dụ của những con “thú ăn thịt mèo”. Nhưng trong màn đêm u ám ấy, thỉnh thoảng vẫn le lói một tia hy vọng – nhờ những người phụ nữ yêu mèo, chăm sóc lũ mèo và... sửa chữa thế giới.
Bator dẫn dắt người đọc qua nhiều lớp truyện đan cài: từ bi kịch gia đình, mê tín tôn giáo cực đoan, đến những hiện tượng siêu nhiên đầy ám ảnh. Đó là câu chuyện của Alicja Tabor - một nữ nhà báo trở về quê hương Valbrych để viết phóng sự về ba đứa trẻ mất tích. Nhưng ở Valbrych, Alicja phải đối mặt với những con quỷ trong chính mình. Cô không thể chạy trốn – vì mọi con đường đều dẫn về ngôi nhà bỏ hoang. Cuộc đời đầy bất hạnh của Alicja – người luôn tỏ ra mạnh mẽ như một “cỗ thiết giáp”, nhưng thực chất vẫn là một đứa trẻ yếu đuối, sợ hãi, - dần dần hé lộ. Câu chuyện của Alicja cũng là câu chuyện về Eva – người chị đã khuất nhưng vẫn hiện diện mạnh mẽ trong cuộc đời em gái; cũng là câu chuyện về người cha – người trốn tránh cuộc đời trong các hầm mỏ, đi tìm kho báu của công nương Daisy huyền thoại; và câu chuyện về người mẹ – Anna Lipiec – một “người phụ nữ đáng sợ như thú vật” nhưng thực chất lại là một phụ nữ bị tổn thương nặng nề.
Lợi dụng sự mê muội của đám đông, Labedz - kẻ tự xưng là “nhà tiên tri” - bỗng trở thành tâm điểm chú ý. Tác giả phơi bày sự cuồng tín, thù hận dưới lớp vỏ tôn giáo. Mục chat “Thổ lộ tâm tình” gồm toàn những lời tục tĩu từ các diễn đàn mạng càng làm tăng thêm hiệu ứng này.
Ba đứa trẻ mất tích là lý do Alicja trở về Valbrych, và những vụ mất tích này đan xen với số phận của nhiều người khác: một người phụ nữ nghèo khổ, đông con; một bà lão già yếu, chăm sóc đứa cháu ngoại bị mẹ bỏ rơi; hay một ông giám đốc trại trẻ mồ côi – nơi Kalinka biến mất; hay những đứa trẻ bị bạo hành, trả thù bằng chính tay mình. Ai đã bắt cóc những đứa trẻ không được yêu thương? Joanna Bator khiến cho người đọc cảm giác kinh hãi, ngộp thở tăng dần theo từng trang sách.
Trong Tối đen, gần như đêm, câu chuyện nối tiếp câu chuyện với bầu không khí ám ảnh, rùng rợn bao trùm. Bằng văn phong trau chuốt, tinh tế, đầy ám ảnh, cuốn sách đòi hỏi ở độc giả sự kiên nhẫn và nhạy cảm. Đây không phải là một cuốn trinh thám dễ đọc, mà là một tiểu thuyết khám phá bóng tối bên trong mỗi con người – bằng ngôn ngữ u tối, nhưng đẹp đến lạnh người.
Tối đen, gần như đêmđã vinh dự đạt các giải thưởng:
- Giải thưởng Văn học Nike 2013 – giải thưởng văn học danh giá nhất tại Ba Lan.
- Giải Gwarancje Kultury do kênh truyền hình TVP Kultura trao tặng trong hạng mục "Văn học".
- Đề cử Giải Gryfia – giải thưởng văn học dành cho nữ tác giả.
- Bán kết Giải thưởng Văn học Trung Âu Angelus.
